تخته نرد شطرنج خاتم کاری اصفهان
خاستگاه هنر خاتمکاری در ایران، شهر شیراز است چرا که اولین آثار کشف شده از هنر خاتمکاری در ایران که تقریباً به ده هزار سال پیش برمیگردد، از آنجا بوده است. از نمونۀ این آثار، خاتمکاریهای مسجد عتیق شیراز که قدمتی بیش از هزار سال دارد را میتوان نام برد. راهنمای خرید تخته نرد شطرنج خاتم فروشگاه صنایع دستی اصفهان
بعد از آن در دوران صفویه، هنر خاتمکاری از شیراز به اصفهان منتقل و رواج یافت و امروزه در این شهر رواج و رونق بشتری دارد به طوری که میتوان به نوعی اصفهان را مادر هنر خاتمکاری در ایران دانست.
هنر خاتمکاری که در آثار گذشتۀ این محصولات وجود دارد، نشاندهندۀ این موضوع است که از حدود چند هزار سال پیش، از خاتم استفاده میشده و آثار قدیمی به جا مانده از دوران صفوی در کاخها و رحلهای قرآن، نشاندهندۀ قدمت این هنر در شهر اصفهان است.
هنر خاتمکاری، شامل ساخت، ترکیب و چسباندن قطعات مختلف هندسی که بیشتر مثلثی شکل هستند از انواع فلز، استخوان و چوب که در کنار هم نقشهای زیبایی ایجاد میکنند، میباشد. هر چه این قطعات رنگینتر و ظریفتر و در ساخت آن دقت بیشتری به کار رود، خاتم مرغوبتر خواهد بود. راهنمای خرید تخته نرد شطرنج خاتم کاری اصفهان
مراحل مختلف خاتمکاری
ابتدا مشخص میشود که قطعات خاتم چگونه در کنار هم قرار گیرد، به عبارتی نقشۀ آن تهیه میگردد. بعد از تهیۀ نقشه، مواد اولیهای به تناسب نقشه و طرح تهیه شده، آماده میشود، سپس خاتم یا گلها را در اصطلاح میپیچند. پیچیدن گل به این معنا است که مصالح خاتمکاری را طوری در کنار هم قرار میدهند که از ترکیب آنها طرح نهایی که به آن گل هم گفته میشود، درست شود که در کار بتوان از آن استفاده شود. در مرحلۀ بعد، قطعات را برش داده و پرس میکنند. برشهای خاتمکاری در مرحلۀ قبل را بر روی سطح و جایی که قبلاً انتخاب کردهایم و قرار است خاتم روی آن سوار شود را میچسبانند. مرحلۀ انتهایی، پرداخت و جلاکاری است.
تخته نرد
نرد، تخته نرد، نردشیر، وینشیر یا بکگمن ( Backgmmon ) یک بازی فکری است که بر پایۀ برنامهریزی، شمارش و در نهایت شانس میباشد.
این بازی، دو بازیکن دارد که هر یک از طرفین، مهرههای خود را در جهت یا خلاف جهت عقربههای ساعت و براساس اعدادی که بر روی دو تاس انداخته شده، میآیند، حرکت داده و در آخر از صفحۀ تخته نرد خارج کرده و در انتها بازیکنی که زودتر از دیگری همۀ مهرههایش را از زمین خارج نموده، برنده خواهد بود. تخته نرد بعد از بازیهای «گو» و «چکرز» سومین بازی دنیا است که در میان کشورهای خاورمیانه، اروپای شرقی و به خصوص ایران، بسیار رواج دارد. در برخی از مناطق ایران به این بازی «نردستان» یا «تخته نردستان» گفته میشود.
یک تخته نرد شامل دو سری ۱۵ تایی مهره(عمدتاً سیاه و سفید)؛ دو تاس؛ جام، تاسریز یا فنجان تاس که این مورد بیشتر در خارج از ایران رایج است و صفحۀ بازی میباشد.
قدمت این بازی در حدود ۱۰۰۰ سال پیش تاکنون و یک نوع بازی صفحهای، رقابتی، تاسی بوده و زمان لازم برای شروع بازی، ۱۰ الی ۳۰ ثانیه و مدت زمان آن ۵ تا ۶۰ دقیقه میباشد. مهارتهای لازم جهت بازی تخته نرد، برنامهریزی، روش، شمارش و شانس است.
خاستگاه
پژوهشهای باستانشناسان نشان داده که قدیمیترین تخته نرد پیدا شده، متعلق به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد، مربوط به شهر سوخته در ایران است که این مجموعه شامل ۳۰ مهره، دو تاس و صفحهای که نگارهای از مار بر روی آن است، میباشد و ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال قدیمیتر از تخته نردی که در شهر «اور» بینالنهرین(عراق کنونی) پیدا شده است، میباشد.
خاستگاه این بازی در میان تمامی مردم جهان، ایران شناخته شده است. اولین بازی ساختۀ دست بشر روی این کرۀ خاکی، در واقع تخته نرد و شاید شطرنج هم شناخته شده و مربوط به حدود ۶ هزار سال پیش در زمان تمدن عیلام در خوزستان، منطقۀ ایذه و شوش، صفحه بازی است که در شهر سوختۀ سیستان و بلوچستان، از گور باستانی موسوم به شمارۀ ۷۶۱ به همراه ۶۰ مهرۀ آن کشف شد و این صفحۀ بازی، از چوب آبنوس و به شکل ماری است که ۲۰ بار دور خود حلقه زده و دمش را در دهان گرفته. مهرهها و تاسهای آن از تاسهای امروزی متفاوت بوده و در یک ظرف سفالی در کنار صفحۀ بازی قرار دارد و جنس آن از سنگهای رایج در شهر سوخته یعنی عتیق، فیروزه و لاجورد بوده است. راهنمای خرید تخته نرد شطرنج خاتم
همانگونه که قبلاً گفته شد تا قبل از پیدا شدن این صفحۀ بازی در شهر سوخته، گمان بر این بود که صفحۀ بازی پیدا شده در گورستان سلطنتی شهر «اور» در بینالنهرین(عراق کنونی) قدیمیترین بازی ساخته شده به دست بشر بوده است.
چگونگی پیدایش تخته نرد امروزی
در جهان، اسناد کاملاً معتبر و تاریخی ایرانی وجود دارد که دلالت به وجود تخته نرد به صورت امروزی دارند که از ساخت این بازی به دست «بزرگمهر» وزیر باهوش زمان ساسانیان خبر میدهد. در اسناد مختلف این موضوع وجود دارد، مانند نوشتۀ پهلوی به نام «چترنگ نامک» که این بازی در برابر پاسخ به بازی شطرنج پادشاه هندوستان که برای انوشیروان میفرستد، توسط این وزیر باهوش ابداع و فرستاده شد.
سند دوم، ظرف نقرۀ به جا مانده از دوران ساسانیان که بر روی آن سربازان ساسانی به بازی نرد و کشتی مشغول هستند، نقش بسته است.
سند سوم، در شاهنامه فردوسی که شاعر در بخش «در نهادن شطرنج» به شرح داستان ساخت تخته نرد در قالب شعر پرداخته است.
فلسفۀ تخته نرد
بر طبق متن کتاب «چترنگ نامک»، بزرگمهر در ساخت تخت نرد از نمادهای مختلفی که عمدتاً از باورهای زرتشتی در مورد فلسفۀ ساخت قسمتهای مختلف تخته نرد، بیان شده که به صورت کوتاه و مختصر به بیان آن در این بخش، میپردازیم:
تخته نرد را به کرۀ زمین تشبیه کردهاند.
۳۰ مهرۀ آن : نشانگر ۳۰ شبانهروز یک ماه.
۲۴ خانه : بیانگر ۲۴ ساعت شبانهروز.
۴ قسمت زمین تخته نرد : ۴ فصل سال.
۵ دست بازی : ۵ وقت شبانهروز.
رنگ سیاه و سفید مهرهها : شب و روز.
هر طرف زمین که ۱۲ خانه دارد : ۱۲ ماه سال.
زمین بازی: آسمان.
تاس : ستارۀ بخت و اقبال.
گردش تاسها : گردش ایام.
مهرهها : انسان.
گردش مهره در زمین : حرکت انسانها «زندگی».
برداشتن مهره در پایان هر بازی : مرگ انسانها.
اعداد تاس در تخته نرد نیز به موارد زیر تشبیه و اطلاق شده است :
عدد ۱ : خداپرستی و یکتایی خالق.
عدد ۲ : آسمان و زمین.
عدد ۳ : پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک.
عدد ۴ : شمال، جنوب، شرق، غرب(و در جایی عنصرهای چهارگانه خلقت یعنی آب، باد، خاک و آتش).
عدد ۵ : خورشید، ماه، ستاره، آتش، رعد.
عدد ۶ : شش روز آفرینش.
ساخت تخته نرد
در نواحی مختلف جهان، ساخت تخته نرد به روش و تکنیکهای متفاوتی انجام میگردد.
ساخت تخته نرد، جزء یکی از شاخههای هنر نازککاری در شهر سنندج به شمار رفته و از جمله مشهورترین صنایع دستی کردستان میباشد. تخته نردهای ساخته شده در این شهر اندازه و اشکال و با تکنیکهای متعددی تولید میشوند.
تخته نرد خاتمکاری
لذت بازی بر روی تخته نرد خاتمکاری، با توجه به زیبایی نقوش هنرمندان خاتمکاری، هیجان و لذت آن را دو چندان خواهد کرد.
همانگونه که در بخشهای قبلی ذکر شد، تخته نرد یک بازی فکری است و جنس بدنۀ آن از چوب که معمولاً راش و گردو است، ساخته میشود. طرحها و نقشهای زیبا مانند طرح شکار، طرح گل و مرغ تذهیب و … در آن کار شده است که این طرحها، زیبایی و جذابیت آن را بیشتر میکند. تخته نرد شطرنج خاتم کاری اصفهان
بسته به جنس مواد اولیه به کار رفته در تخته نرد مثل چوب آن و همچنین دقت به کار رفته و ابعاد، قیمت محصول متفاوت بوده و همانگونه که ذکرشد، خاتمکاری هنری است که دقت و ظرافت در آن حرف اول را میزند و اگر کمی در طرح خاتم آن بیدقتی شود، کیفیت محصول را پایین میآید.
تخته نردهای خاتمکاری تولید شده در شهر شیراز و اصفهان نسبت به سایر شهرها از کیفیت بالاتری برخوردار هستند.
مراحل ساخت تخته نرد خاتمکاری ( خرید تخته نرد شطرنج خاتم )
به صورت خلاصه، ابتدا اسکلت آن که از جنس چوب مرغوب راش است، درست و زیرسازی و خاتمکوبی در کارگاه بر روی آن انجام میشود. در انتها پلیاستر زده شده و پس از خشک شدن، آمادۀ عرضه به بازار میگردد.
هنرمندان خاتمکاری، نوارهای بسیار باریک با سطح مقطع متقاوت که اکثراً به صورت مثلثیشکل است، در جنسهای مختلف(استخوان، آلیاژ برنج، چوب رنگی) در کنار هم قرار داده و اشکال هندسی لوزی یا متوازیالاضلال در سطح مقطع آن را شکل داده و با برش و در کنار هم قرار دادن آنها با ظرافت کامل، هنر خاتم به وجود میآید. هر چه مثلثهای به کار رفته در آن بیشتر و ظریفتر باشند، کار مرغوبتر خواهد شد.
خاتمهایی از کیفیت بالاتری برخوردار است که در آنها از آلیاژ برنج بیشتری استفاده شده باشد، به دلیل جلا و استحکام بیشتر آن.
به نام خدا
تخته نرد (مقاله شماره ۲)
تاریخچه
در زمان پادشاهی انوشیروان خسرو پسر قباد، پادشاه هند «دیورسام بزرگ» برای سنجش خرد و دانایی ایرانیان و اثبات برتری خود، شطرنجی را که مهره های آن از زمرد و یاقوت سرخ بود، به همراه هدایایی نفیس به دربار ایران فرستاد و «تخت ریتوس» دانا را نیز گمارده ی انجام این کار ساخت. او در نامهای به پادشاه ایران نوشت: «از آنجا که شما شاهنشاه ما هستید، دانایان شما نیز باید از دانایان ما برتر باشند.. پس یا روش و شیوه ی آنچه را که به نزد شما فرستادهایم (شطرنج) بازگویید و یا پس از این ساو و باج برای ما بفرستید».
شاه ایران پس از خواندن نامه چهل روز زمان خواست و هیچ یک از دانایان در این چند روز چاره و روش آن را نیافت، تا اینکه روز چهلم، بزرگمهر که جوان ترین وزیر انوشیروان بود به پا خاست و گفت: «این شطرنج را، چون میدان جنگ ساختهاند که دو طرف با مهره های خود با هم میجنگند و هر کدام خرد و دوراندیشی بیشتری داشته باشد، پیروز می شود.» و رازهای کامل بازی شطرنج و روش چیدن مهره ها را گفت.
شاهنشاه سه بار بر او درود فرستاد و دوازده هزار سکه به او پاداش داد. پس از آن «تخت ریتوس» با بزرگمهر به بازی پرداخت. بزرگمهر سه بار بر تخت ریتوس پیروز شد. روز بعد بزرگمهر تخت ریتوس را به نزد خود خواند و وسیله ی بازی دیگری را نشان داد و گفت: اگر شما این را پاسخ دادید ما باج گزار شما می شویم و اگر نتوانستید باید باج گزار ما باشید.
دیورسام چهل روز زمان خواست، اما هیچ یک از دانایان آن سرزمین نتوانستند «وین اردشیر» را چاره گشایی کنند و به این ترتیب شاه هندوستان پذیرفت که باج گزار ایران باشد.
تخته نرد: کره زمین
۳۰ مهره: نشان گر ۳۰ شبانه روز یک ماه
۲۴ خانه: نشانگر ۲۴ساعت شبانه روز
۴ قسمت زمین: ۴ فصل سال
۵ دست بازی: ۵ وقت یک شبانه روز
۲ رنگ سیاه و سپید: شب و روز
هر طرف زمین ۱۲ خانه دارد: ۱۲ ماه سال
زمین بازی: آسمان
تاس: ستاره بخت و اقبال
گردش تاس ها: گردش روزها
مهره ها: انسان ها
گردش مهره در زمین: حرکت انسان ها (زندگی )
برداشتن مهره در پایان هر بازی: مرگ انسان ها
اعداد تاس:
۱: یکتایی و خداپرستی
۲: آسمان و زمین
۳: پندار نیک ، گفتار نیک ، کردار نیک
۴: شمال ، جنوب ، شرق ، غرب
۵: خورشید ، ماه ، ستاره ، آتش ، رعد
۶: شش روز افرینش.
رای شروع کردن بازی تخته نرد ابتدا باید تاس بیندازد و عدد تاس هرکس که بیشتر از دیگری بود، می تواند بازی را آغاز کند و انتخاب کننده رنگ مهره خود باشد که این امر کاملا شانسی است. بعد از انداختن اولین تاس، بازی شروع می شود و هر بازیکن باید به نوبت تاس بیندازد و مهره هایش را سمت جلو هدایت کند.
نکته مهم: هر تاس قابلیت این را دارد که هم جداگانه و هم یک جا مورد استفاده قرار گیرد. مثلا: اگر تاس های شما ۳ و ۵ بیاید هم می توانید یک مهره را ۳ بار و مهر دیگر را ۵ بار به جلو ببرید و هم می توانید یک مهره را ۸ بار به جلو هدایت کنید. این نکته برای بازیکن مقابل هم صدق می کند و هیچ تفاوتی ندارد.
برای برنده شدن در این بازی باید مهره های خود را به یک چهارم نقطه پایانی در تخته برسانید، سپس تاس می اندازید و به تعداد شماره هایی که در تاس به شما می افتد، می توان مهره ها را از روی تخته بیرون ببرید. هرچه زودتر تمامی مهر هایتان را تمام کنید برنده اعلام می شوید.
زدن مهره رقیب
یکی از موضوعاتی که به بازی تخته نرد هیجان بخشیده است، زدن مهره رقیب است. اگر تاس بیندازید و عددی بیاورید که باید مهره خود را به یکی از خانه هایی که مهره رقیب در آن جا قرار گرفته ببرید، باید آن مهره رقیب را از بازی بیرون کرده و مهره خود را جایگزین آن کنید. به یاد داشته باشید که وقتی مهره رقیب از بازی بیرون رفت، رقیب مقابل شما با آوردن عدد مناسب باید از اول مهره خود را وارد زمین کند.
برگ برنده برای حریف
توصیه می کنیم همیشه سعی کنید مهره هایتان به صورت جفت باشد و هرگز از آن ها به صورت تکی استفاده نکنید. در غیر این صورت بازی برایتان کمی سخت و استرس آور می شود چرا که حریف شما می تواند آن تک مهره را بزند و تا هنگامی که آن مهره از دست رفته را به بازی برنگردانید، نمی توانید حرکت کنید. تمام تلاش خود را بکنید که بتوانید مهره های حریف را بزنید و نگذارید حریف شما مهره هایتان را بیرون بیندازد.
اگر اعداد هر دو تاس شما یک عدد بیاید درواقع می توان گفت که جفت آورده اید، در این شرایط به شما جایزه تعلق می گیرد. جایزه این است که عدد آورده را دو برابر بازی کنید. مثلا اگر دوبار عدد ۶ آورده اید می بایست ۴ بار از عدد شش برای جلو انداختن مهره هایتان استفاده کنید.
چگونگی خارج کردن مهره ها از زمین
هنگامی که توانستید مهر های خود را به شش خانه آخر برسانید، باید به این نکته توجه کنید که از مهره های حریف در آن خانه ها نباشد، سپس می توانید مهره هایتان را از بازی خارج کنید. برای اینکه بتوانید مهره را بیرون کنید باید عددی بیاورید که یک شماره از از خانه مقصد بیشتر باشد. برای مثال: اگر دو خانه دیگر باقی مانده که مهره تان به آخر برسد، حتما باید عدد ۳ بیاورید تا مجاز به بیرون بردن مهره باشید. چنانچه در مدت زمان طولانی موفق به بیرون بردن هیچ یک از مهره ها نشده اید، نگران نباشید زیرا می توانید آن ها را به ترتیب بچنید که با این عمل در نوبت های بعدی که می خواهید تاس بیندازید، کار برایتان آسان خواهد شد.
برنده بازی چگونه تعیین می شود؟
برای شرح این قسمت از آموزش تخته نرد باید بگوییم که حالت های گوناگونی برای پیروزی وجود دارد که یکی از بهترین انواع آن سگ مارس می باشد. شاید با خود بگویید سگ مارس چیست؟ درواقع هنگامی که شما موفق به بیرون بردن تمامی مهره هایتان از زمین بازی شده اید، اما مهره های حریف هنوز در زمین شما می باشد را سگ مارس می گویند. از دیگر انواع پیروزی می توان به مارس و پیروزی در حالت معمولی اشاره کرد.
مارس: هنگامی که حریف هیچ مهره ای برنداشته باشد و شما تمامی مهره ها را از زمین بیرون برده باشید را پیروزی از نوع مارس نام دارد.
پیروزی معمولی: وقتی که هردو بازیکن به آخر بازی رسیده باشند، کسی که زودتر مهره ها را خارج کند در واقع به روش معمولی برنده شده است.
۶ قانون مهم تخته نرد که از آن بی خبرید
حال که با آموزش تخته نرد آشنا شده اید، وقت آن رسیده تا از قوانین آن هم مطلع شوید. قوانین این بازی به شرح زیر می باشند:
اول از همه بگوییم خانه بسته به خانه ای گفته می شود که در آن چندین مهره از حریف وجود داشته باشد. در بازی تخته مقصد مهره شما نمی تواند خانه بسته باشد.
اگر شانس استفاده از دو تاس را داشته باشد، می بایست هر دو تاس را به حرکت در بیاورد. در یک شرایط می توانید از قانون پیروی نکنید، آن هم زمانی است که با بازی کردن یک تاس، تاس دیگر از بین برود.
به طور مثال اگر ۳ و ۴ بیاورید می توانید یکی از مهره هایتان را ۷ بار به سمت جلو ببرید و یا یک مهره را ۳ بار و دیگری را ۴ بار حرکت دهید.
مهره سفید حتما می بایست بر روی مهره سفید قرار گیرد ولی به یاد داشته باشید که نمی توانید مهره سفید را به خانه ای ببرید که دوتا از مهر های حریف در آن جا وجود دارد.
بازیکنی که جفت می آورد باید ۴ بار از آن عدد استفاده کند.
یکی از قوانین مهم این بازی این است که بازیکن باید با هر بار تاس انداختن مهره های خود را حرکت دهند (در صورت آوردن عدد مناسب) اما اگر حریف خانه های خود را بسته باشد، دیگر نمی تواند بازی کند.
تکنیک های کاربردی در بازی تخته نرد
همیشه سعی کنید تک مهره بازی نکنید.
تمرکز خود را بر روی خانه های ۴ و ۵ بگذارید
خانه ۶ بهترین خانه برای حریف شما است، برای جلوگیری از حمله حریف پیشنهاد می کنیم لنگر بیندازید و یا سریع تر از آن عبور کنید. خرید تخته نرد شطرنج خاتم
چیدن: قرار دادن مهره در زمین برای شروع یازی
= افشار در بازی تخته نرد: بـه خانه شماره ۵ زمین خود و رقیب خان افشار میگویند
= افشار گیری: گرفتن خانه ۵ خود و یا رقیب
= اصطلاح اسیر در تخته نرد: دو مهره اي کـه در زمین رقیب و در خانه ۲۴ هستند
= فرار: برداشتن مهره در تیررس رقیب و بردن بر روی دیگر مهره هاي خودی ، مخصوصا مهره اي اسیر در زمین رقیب
= جفت: وقتی دو تاس مانند هم بـه زمین میشینند مثلا ۲۲ – ۳۳ ۱۱ و….
= دو کور: تاس جفت یک ۱۱
= درب خانه: خانه شماره هفت هر بازیکن
= خال خان: خانه شماره یک در زمین خودی
= دو شش: جفت شش
= کوه خانه: خانه اي بیشتر از ۵ مهره در ان قرار گرفته باشد
= معنی پل در بازی تخته نرد: بـه مهره هاي خانه شماره ۱۳ کـه نقش پل را برای فرار دو اسیر ایفا میکنند
= تاس ریز: استوانه هایي مانند لیوان کـه تاس را در ان قرار میدهند و بـه روی صحفه میریزند
= نراد: کسیکه نرد بازی میکند
= نرد: بـه معنی جنگ و منظور بازی تخت نرد اسـت
= گشاد دادن: وقتی شـما مهره اي رابه صورت تک در خانه اي قرار میدهید و رقیب قادر اسـت آنرا بزند. بـه تصویر زیر دقت کنید، اگر شـما مهره ي سفید باشید بـه مهرهای نشان داده شده گشاد گویند.
ترفند های برتر در بازی تخته نرد
بازی دونده
این سبک بازی جزء ساده ترین مدل های تخته نرد است، به این صورت که باید تلاش کنید تا با حداقل برخورد مهره خود با مهره های حریف فقط مهره های خودی را به داخل خانه برسانید و شروع کنید مهره ها را خارج کنید. در این روش از بازی به دلیل اینکه شما تصمیم به انجام کار ویژه ای ندارید، اهمیت تاس پر رنگ تر می شود.
حمله انتحاری
در این روش شما به صورت تهاجمی بازی را شروع و دنبال می کنید. این روش به این صورت انجام می شود که شما هر مهره از رقیب را که به صورت تک باشد از زمین بازی خارج می کنید. برای موفقیت در این کار باید مراقب باشید تا مهره های خودتان تک نشود.
این نوع از بازی ریسک بسیار زیادی دارد و زمانی به کار برده می شود که شما در مجموع گیم شماری عقب هستید و می خواهید تلاش آخر خود را نیز انجام دهید. معمولاً در پایان این بازی ها یا شما رقیب را مارس می کنید یا مارس می شوید.
سد سازی
سد سازی یک تکنیک بسیار موثر و کاربردی است به خصوص اینکه تازه این بازی را شروع کرده باشید. با این روش شما تاس های سنگین رقیب را خنثی می کنید. علاوه بر این، بسته بودن خانه هایی نظیر ۵ و ۶، بازیکن را به طرف تک کردن مهره ها جلو می برد تا در موقعیت دفاع قرار بگیرد. اگر سبک بازیکن مقابل شما انتحاری است این روش بسیار پیشنهاد می شود. خرید تخته نرد شطرنج خاتم
پایگاه سازی
در این تاکتیک شما باید پایگاهی را در منطقه های مختلف بازی بسازید تا به کمک آن بتوانید مهره های خود را در جاهای مطمئن قرار دهید و از تک کردن آن ها جلوگیری کنید. با این روش می توانید در صورت خارج شدن مهره های خود از زمین بازی، اولاً از بسته بودن خانه های رقیب فرار کنید و اگر همه مهره های رقیب به خانه رسیده بود با حفاظت از مهره های خود در خانه رقیب یک بازی پر خطر برای او ایجاد کنید. اگر این کار انجام شود شما می توانید مهره های تک او را بزنید.
یک عدد تاس و مهره تخته نرد ساسانیان در محوطه تل قلعه سیف آباد کازرون کشف شد. این آثار که پیشتر در محوطه بندیان درگز کشف شده بود نشان از آن دارد که
ازی تختهنرد یکی از بازهای رایج و مهم ساسانیان بوده است. بهگزارش شیراز۱۴۰۰ و به نقل از CHN، محوطه تل قلعه سیفآباد یکی از محوطههای مهم دوره ساسانی است که پیشتر بهدلیل عملیات انتقال لوله گاز کازرون ـ شیراز تخریب و همچنین در نتیجه کاوشهای قاچاق آسیبهای بسیاری به آن وارد شد. نخستین فصل کاوش نجاتبخشی محوطه تل قلعه سیفآباد کازرون درحالی در مهر و آبان سال جاری توسط باستانشناسان اداره میراث فرهنگی فارس صورت گرفت که هدف از این کاوش جلوگیری از تخریب بیشتر در این محوطه ارزشمند باستانی عنوان شده است. «پارسا قاسمی» یکی از سرپرستان هیات کاوش محوطه تل قلعه سیفآباد در رابطه با اولین فصل کاوش و یافتههای اخیری که از این محوطه بهدست آمده به CHN میگوید: «در محوطه تل قلعه سیف آباد آثار شاخص و مهمی بهدست آمد که یکی از جالبترین این آثار مربوط به یک عدد تاس و یک مهره تخته نرد از لایه فرهنگی دوره ساسانی میشود.»
بهگفته این باستانشناس، جنس این دو شیء از عاج و سنگ تشکیل شده و پیش از این مهره و تاس تخته نرد از محوطه باستانی ساسانی بندیان دره گز کشف شده بود.» قاسمی معتقد است، کشف مهرههای تختهنرد در محوطه سیفآباد کازرون و بندیان درگز نشان میدهد که تخته نرد یکی از بازیهای رایج مهم فکری دوره ساسانی بوده است.
تل قلعه سیف آباد یکی از مراکز مهم تجاری و اقتصادی دوره ساسانی
آنطور که قاسمی میگوید: «در این فصل اشیایی سنگی، شیشهای و سفالی چون دست آس، هاون، سنگ ساب، سنگ چاقو تیز کنی، ظروف شیشهای مزین به تراشهای همپوشان و معماری منظم اداری از مصالح سنگ، گچ، آجر و خشت یافت شده است.» ایشان در ادامه تاکید کرد: «علاوه بر آثار پیشگفته، تعداد زیادی اثر مهر گلی به همراه یک مهرسنگی از این محوطه ساسانی یافت شد. خرید تخته نرد شطرنج خاتم
کشف این مهرهها نشان میدهد که این مکان یک مرکز اقتصادی و تجاری در جنوب ایران و یا به عبارتی یکی از مراکز اداری و اقتصادی شاپور خوره یا کوره شاپور در دوره ساسانی بوده است. همچنین کشف خمرههای سفالی پر از دانههای خرما شواهدی دال بر اهمیت تجاری و اقتصادی این مکان است».
نحوه ی شروع بازی تخته نرد
در ابتدا، هر بازیکن یک تاس می اندازد و فردی که عدد بیشتری بیاورد بازی را شوع می کند. اگر هر دو نفر یک عدد مساوی را بیاورند، دوباره تاس را پرت می کنند.
شخصی که آغاز کننده بازی است با همان عددی که درابتدا آورده، بازی را شروع می کند و دوباره تاس نمی اندازد. مثلاً اگر حریف ۱ آورده باشد و شما ۴، باید ۴ و ۱ خانه، مهره ی خود را حرکت کنید.
سپس نوبت بازیکن دیگر می شود و بازی به همین ترتیب ادامه پیدا می کند تا زمانیکه تمام مهره های یکی از طرفین بازی از تخته خارج شوند و برنده مشخص شود.
قواعد بازی تخته نرد و حرکت دادن مهره ها
مهره های بازی را باید طبق عدد روی تاس انداخته شده به خانهٔ باز انتقال داد. خانه ی باز، خانه ای است که با حداکثر دو مهره از مهره های حریف پر شده باشد.
شما می توانید مهره های خود را با توجه به عددهای روی دو تاس به شکل های مختلف حرکت دهید. به عنوان مثال، اگر عدد تاس شما ۴ و ۲ باشد، می توانید یک مهره را ۴ خانه و مهره دیگری را ۲ خانه جلوتر در خانه باز قرار دهید یا می توانید یک مهره را ۶ خانه جلو ببرید و در یک خانه باز قرار دهید البته در صورتی که خانه ی میانی ۴ و ۲ همزمان بسته نباشند. خانه بسته خانه ای است که با دو مهره یا مهره های بیشترحریف پر شده باشد.
اگر تاس انداختید و یک عدد مشابه آوردید، اصطلاحاً جفت آورده اید و معادل آوردن چهار تا از آن عدد است. مثلاً اگر تاس ۶ و ۶ بیاورید، شما ۴ تا ۶ می توانید مهره ی خود را حرکت دهید و یا ترکیبی از مهره ها را حرکت دهد.
شما باید سعی کنید بیشترین تعداد حرکت را که می توانید انجام دهید، به این معنی که برای مثال شما تاس ۴ و ۵ میاورید و اگر مهره ای خاص را ۴ خانه حرکت دادید دیگر نمی توانید تاس ۵ را بازی کنید.
پس باید مهره ای را ۴ خانه حرکت دهید که بتوانید تاس ۵ خود را نیز بازی کنید شما باید هر دو عدد خود را بازی کند حتی اگر آشکارا به ضرر شما باشد.
زدن و خوردن مهره ها
به خانه ای که توسط یک مهره اشغال می شود، تک می گویند. اگر حریف شما روی مهره تک بیاید، می تواند آن مهره را بزند و جای آن قرار بگیرد و مهره زده شده ی شما روی بار قرار می گیرد. تا زمانی که شما یک یا چند مهره خورده شده بر روی بار دارید، باید نخست آن مهره ها را وارد بازی کنید.
به عنوان مثال، اگر یک مهره روی بار دارد، و تاس ۲ و ۶ بیاورید، می توانید مهره خود را بر روی هر دو خانه ۲ یا ۶ حریف قرار دهید به شرطی که آن خانه ها بسته نباشند. اگر هیچ خانه ای باز نبود، شما نمی توانید مهره را وارد بازی کنید و باید صبر کنید تا خانه برای شما باز شود.
پس از آن که آخرین مهرهٔ خورده شده را داخل خانه باز قرار دادید، مثل روال قبل به بازی عادی خود ادامه می دهید و اگر از تاس شما عددی باقی مانده باشد، آن را بازی می کنید.
خارج کردن مهره ها از تخته نرد
زمانی که تمام مهره های خود را در ناحیه خود یعنی ۶ خانه سمت راست تخته جمع کردید، حالا باید مهره های خود را از بازی خارج کنید.
برای خارج کردن مهره ها از بازی، شما باید تاس ها را بیندازید و به ازای هر شماره تاس، یک مهره از بازی خارج کنید.
مثلاً اگر شما ۴ و ۳ بیاورید، باید یک مهره از خانه شماره ۴ و یک مهره دیگر از خانه شماره ۳ خارج کنید و اگر در خانه های ۴ و ۳ هیچ مهره ای نبود، باید با دیگر مهره ها این تاس های ۴ و ۳ را بازی کنید.
مارس
اگر شما بتوانید تمام مهره هایتان را قبل از اینکه حریف تان بتواند اولین مهره خود را از بازی خارج کند، از بازی خارج کنید، حریف شما مارس شده و امتیازی که بدست می آورید ۲ است و اگر مارس نشود، امتیازی که شما بدست می آورید ۱ است.
مارس سیاه
اگر شما بتوانید تمام مهره های خود را از بازی خارج کنید و حریف تان هنوز هیچ مهره ای را خارج نکرده باشد و حداقل یک مهره در خانه ی شما داشته باشد اصطلاحاً می گویند حریف مارس سیاه شده و در این صورت به شخص برنده ۳ امتیاز تعلق می گیرد..
خرید تخته نرد شطرنج خاتم
شطرنج توسط بازرگانان ایرانی به اروپا رسید. در حدود سال ۱۰۰۰ میلادی، شطرنج به اروپا و روسیه رسید و به زودی در ژاپن و چین گسترش یافت . در حدود سال ۱۲۰۰ میلادی، شطرنج به اروپای جنوبی رسید و در اواخر سدهٔ پانزدهم تغییراتی در این بازی پدید آمد. مهرهٔ «فِرز» که در زبان پارسی به معنای مشاور مرد شاه (وزیر) است. اما هنگامی که شطرنج وارد اروپا شد، اروپاییان آن را به «ملکه» (Queen) تغییر دادند. در آن زمان، وزیر ضعیفترین مهرهٔ بازی بود و فیل نیز از مهرههای ضعیف بود و این باعث میشد که سرعت بازی بسیار کندتر از سرعت امروزی بازی باشد . این قانون که سرباز در نخستین حرکت خود میتواند دو خانه به جلو حرکت کند نیز در اروپا ساختهشد.
تخته نرد و شطرنج از بازی های سنتی و اصیل ایرانی است که طرفداران خاص خود را دارد. برای انجام بازی وجود یک صفحه شطرنج و مهرهای آن امری الزامی است. برای این منظور انواع مدل های تخته به صورت دستی و کارخانه ای تولید و راهی بازار مصرف می شوند.
در این بین یکی از بهترین و با ارزشترین مدل ها انواع تخته شطرنج خاتم کاری است. محصولی که هنر دست استادکاران اصفهانی بوده و در تولید آن از انواع چوب های درجه یک مانند راش و گردو، صدف، استخوان و … استفاده می کنند.
وجود طرح های سنتی و نقوش مینیاتوری، اسلامی، اسپرت و مدرن از جمله ویژگی های بارز این محصول است که موجب شده افراد با سلیقه های مختلف بتوانند نمونه مورد نظر خود را انتخاب کنند. انواع تخته های شطرنج خاتم کاری هدیه مناسبی برای افراد و علاقه مندان به این رشته ورزشی است اما در هنگام خرید به چه معیارهایی باید توجه کرد؟ از آنجایی که تنوع تولید این محصول به صورت دستی و با استفاده از مواد اولیه مختلف در حال افزایش است باید عنوان کرد که فاکتورهای زیر در انتخاب تخته شطرنج خاتم همواره باید در نظر گرفته شوند:
جنس مهره ها از استخوان یا صدف باشد.
جنس بدنه داخلی تخته خاتم کاری اصل باشد.
جنس بدنه رویه تخته از صدف یا استخوان شتر ساخته می شود.
مدل های جدید دو طرفه و دارای صفحه شطرنج و تخته نرد هستند.
د رخرید شطرنج خاتم کاری شده توجه به این نکته که ایا چوب استفاده شده مرغوبیت لازم را دارد یا خیر بسیار مهم است.
زیرا کیفیت چوب به کار رفته در بدنه این محصول و نوع خاتم و درصد به کارگیری آن در صفحه تخته نرد و یا بر روی صفحه شطرنج به طور قابل توجهی علاوه بر زیبایی به استحکام تخته نرد و شطرنج در طول عمر آن موثر است.
علاوه بر این با توجه به جنس چوب یا صدف استفاده شده قیمت ها میتوانند متفاوت باشند که با یک سرچ ساده در اینترنت به راحتی میتوانید از قیمت ها مطلع شوید .
نکته ی مهم دیگر اینکه اگر اینترنتی خرید میکنید توجه داشته باشید که ایا فروشنده معتبر است یا خیر.
باتوجه به نقوش و جنس های متنوعی که وجود دارد سعی کنید از فروشنده ای خرید کنید که حق انتخاب بیشتری میدهد و اجناس متفاوت تری دارد.
هنگام خرید تابلو خاتم و یا صفحات تخته نرد و شطرنج خاتم اطلاعات کافی اعم از سایز، نوع چوب در طرح لبگرد، دالبر، گرد، ستونی دار، کنگره ای و …. داشته باشید.
شما باید به نوع و درصد خاتم مورد استفاده در داخل صفحه تخته نرد و یا لبه کار شده آن، و یا بر روی صفحه شطرنج دقت نمایید و بایستی تمامی ویژگی های تخته و یا شطرنج خاتم را در هنگام خرید از فروشنده خود درخواست کنید . شما پس از کسب اطلاعات لازم هر محصول و اطمینان خاطر تخته نرد و شطرنج و تصمیم گیری درست از این محصول، اقدام به خریداری کنید.
چوب های روسی، کیفیت بسیار بالایی دارند و هرساله، مقدار زیادی از این چوب ها، در قالب الوار های چوبی درختان مختلف، وارد کشور شده و از آن ها در ساخت انواع محصولات چوبی، از جمله تخته نرد استفاده می شود. چوب های راش روسی، از جمله بهترین چوب هایی هستند که در ساخت تخته نرد ها، مورد استفاده قرار مییکی از چوب هایی که در زمینه تولید تخته نرد ها، بسیار کاربرد دارد، چوب راش روسی می باشد. این نوع چوب دارای خصوصیاتی می باشد که باعث شده است از این نوع چوب در تولید تخته نرد استفاده شود. ویژگی های چوب راش شامل موارد زیر می باشند:
استحکام بالا
یکی از مهم ترین خصوصیات چوب راش، استحکام بالای این نوع چوب می باشد. استحکام و مقاومت بالای این چوب، در مقابل برش کاری و اجرای طرح ها و الگو های گوناگون روی تخته نرد، چوب راش را به یکی از بهترین و با کیفیت ترین چوب ها در زمینه تولید این وسایل بازی تبدیل کرده است. خرید تخته نرد شطرنج خاتم
انعطاف مناسب
یکی دیگر از خصوصیات و ویژگی های چوب راش، که آن را به یکی از بهترین چوب ها، برای تولید تخته نرد تبدیل کرده است، انعطاف مناسب این نوع چوب می باشد که باعث می شود که این چوب، در هنگام برش کاری شکسته نشود و شکل و قالب خود را حفظ کند.
راهنما ی خرید تخته نرد
موارد اولیه ی مهم در ساخت یک تخته نرد :
چوب گردو ، نارنج ، اکالیپتوس ، گلابی و…..خاتم ( ساخته شده از چوب گردو، سیم برنج ، دهده گاو و یا قلم استخوان شتر )
چسب چوب مرغوب که برای چسباندن چوب های (زه کشی ) تخته نرد استفاده میشود .
چکش
مغار
تیغ (جهت بریدن خاتم و قرار دادن در چوب )
کاربن و یا خودکار
در هنگام خرید تخته نرد توجه به چاپی بودن و یا هنر دست بودن خاتم آن توجه نمایید خاتم چاپ شده دارای رنگی مات است لبه های کار به درستی در هم قرار نگرفته است ، بر خلاف آن خاتم اصل دارای رنگی براق و سیم برنج آن بعد از پلی استر دارای شفافیت بالا است و در لبه کار تخته نرد به درستی در مرکزهم قرار میگیرند.
ویژگی های یک تخته نرد خوب چوب مرغوب، خاتم درجه یک و نقاشی نگاره اصیل و زیباست که تماما این کار ها هنردست هنرمندان با تجربه میباشد. و پلی استری که باعث شفافیت و ضد آب بودن آن میشود ، تمام این فاکتور ها به دوام و ماندگاری تخته نرد والبته قیمت و ارزش و مرغوبیت کالا می افزاید. یک تخته نرد خوب تخته نردی است که بین دو لولای آن شکافی باز نباشد و یا هنگامی که تخته نرد را بستیم دو درب تخته بر روی هم قرار بگیرد و بیرون زدگی یا تورفتگی نداشته باشد. در کل منظور از این کار این است که دارای تاب در تخته نباشد معمولا چوب های نامرغوب ( ام .دی. اف ) و یا کبوده که مناسب این سازه نیستند پس از مدتی باعث ایجاد قوس در تخت نرد میگردند .
ویژگی دیگر توجه به پلی استر مرغوب آن است در برخی از تخته نرد ها اگر توجه نمایید پس از چند ماه شروع به ایجاد سوراخ هایی ریز و درشت بر روی آن ها میشوند که دلیل آن پلی استر نامرغوب و بی کیفیت ویا نوع پوشش بر روی آن هاست.
نکته ی مهم دیگر در یک خرید منطقی و خوب این است که تاس ها سبک باشند تا هنگام بازی وقتی آنهارا می اندازند چندین بار بالا و پائین بپره (تا امکان تقلب کم بشود ) و بازی عادلانه پیش برود.
معمولا مهره های زیباتر و با دوام تر از جنس استخوان شتر است .
نکته ی مهم بعدی ابعاد استاندارد شطرنج است :
بنابر فدراسیون جهانی شطرنج (فیده) ابعاد استاندارد هر مربع کوچک شطرنج باید بین ۵ تا ۶ سانتیمتر باشد.
و بنابراین عرض و طول صفحه شطرنج میبایست حداقل ۴۰ سانتیمتر تا ۴۸ سانتیمتر باشد.
ارتفاع استاندارد مهره شاه هم ۹/۵ سانتی متر است.
ارتفاع بقیه مهرهها باید کمتر باشد : وزیر ۸/۵ – فیل ۷ – اسب ۶- رخ ۵/۵ و سرباز ۵ سانتیمتر
قطر سطح زیر مهره شاه میبایست ۷۵٪ تا ۸۰٪ سایز مربعهای کوچک باشد.
نکات مهم دیگر که باید هنگام خرید به آنها توجه کرد :
تناسب کیفیت( جنس چوب و مهره ها و تاس ها ) و قیمت
قابل حمل بودن و زیاد از حد سنگین یا سبک نبودن
وزن مناسب مهره ها
طراحی زیبا
اندازه و قطر مناسب
داشتن کیف حمل با کیفیت و مناسب برای حمل و محافظت از تخته نرد .
بازدید از گالری تخته نرد